Berichten

Zomerworkshop Folklore Borduurwerk uit Hongarije

Wie reist er, net als de afgelopen twee jaar, mee naar Hongarije om tijdens de zomerworkshops verschillende technieken binnen het Hongaars borduren te ontdekken?

Een kaart van Hongarije met de verschillende soorten borduurwerk.

Nadat we eerder in Buzsák, Sarköz, Csenger, Congrád, Kalosca, Hódmezövasárly, Karád en Mezökövesd zijn geweest en de Palóc en Szekely in Roemenië hebben bezocht, reizen we dit jaar naar weer terug naar Hongarije. We zijn nog steeds niet uitgekeken op dit prachtige folklore borduurwerk.
Dit jaar starten we in Oost-Hongarije, in Komád. Vervolgens gaan we naar de provincie Zala in het Westen, de provincie Baranya in het Zuiden en de stad Tura in Centraal Hongarije. We sluiten af met het specifieke (mannelijke) borduurwerk op de vilten mantels van herders.

De borduurtechnieken uit de verschillende Hongaarse streken zijn allemaal anders en vaak te herkennen aan kenmerkende motieven, gebruik van borduursteken, materialen en kleuren.

Borduurwerk uit Komád

Dit borduurwerk heeft sinds 1971 een comeback gemaakt door de inzet van Erzébet Fekete en haar borduurgroep. We focussen ons op het meer rustiek linnen borduurwerk dat ooit onderdeel van beddengoed was. Vandaag de dag wordt het vooral toegepast op huishoudtextiel op grof linnen. Het wordt geborduurd in ecru of wit garen. De patronen bestaan uit simpele motieven en de gebruikte steken zijn de opgehoogde satijnsteek voor de blaadjes en de kettingsteek van de stelen.

Borduurwerk uit Komád in wit of ecru op grof linnen.

Geborduurd in de kettingsteek en de opgehoogde satijnsteek.

Geborduurde rozen uit Zala

Van het borduurwerk uit Zala kijken we specifiek naar de rozenmotieven die vroeger geborduurd werden op schorten en die je nu nog wel op tafelkleden terugvindt. Die zijn wat stylistischer dan wat we gewend zijn in Hongarije, waar de meeste bloemmotieven natuurgetrouw zijn.
Het borduurwerk wordt geborduurd op donkere stof in voornamelijk rood, met wat witte, gele, groene en blauwe accentenmet de satijnsteek, steelsteek en eventueel de festonsteek.

 

Borduurwerk uit Zala.

Borduurwerk uit Baranya

Baranya kent verschillende soorten borduurwerk, een aantal daarvan is uniek door hun compositie, kleuren en borduurtechnieken zoals het borduurwerk op de hoofddeksels/mutsen van de Dráva regio dat aan de ene kant heel kenmerkend en aan de andere kant ook heel gevarieerd is. Het wordt vooral in kettingsteken (gewone, losse, zigzag) en rijg- en stiksteken geborduurd.

Borduurwerk uit Baranya.

De kettingsteek uitgelicht.

Witborduurwerk uit Tura (of toch in kleur…)

Tura is een stad in centraal Hongarije. Het staat bekend om zijn wit borduurwerk dat te vinden is op sjaals, hoofddoeken en zakdoeken en zijn typische tulpenmotief. Vanaf 1910 werd er naast het wit borduurwerk, ook geborduurd met donkerblauwe of rode garens en vervolgens met garens van verschillende kleuren. Naast steel- en satijnsteken gaan we aan de slag met het maken van gaatjes.

Borduurwerk uit Tura

Het kenmerkende tulpenmotief.

Szur borduurwerk op vilt

Hongarije kent mannelijke en vrouwelijke borduurwerken. De vrouwelijke borduurwerken worden vooral gemaakt op de hemden, schorten, sjaals, hoofddoeken, zakdoeken en huishoudtextiel. De mannelijke borduurwerken werden oorspronkelijk uitgevoerd door de bontwerkers die de zware jassen mantels van leer en vilt maakten. Het Szur borduurwerk valt hieronder. Het is het borduurwerk dat geborduurd werd met wol op de vilten mantels van de herders.

Hongaarse herders mantel van vilt met Szur borduurwerk, 19e eeuw, MET museum, 2009.300.48

Prachtig gestileerde motieven geborduurd met wol op vilt.

De zomerworkshops met als thema Folklore borduren: Hongaars borduurwerk vinden plaats van maandag 14 t/m vrijdag 18 augustus 2023. Elke dag behandelen we een van de Hongaarse borduurtechnieken die hierboven vermeld staan. Je kunt je opgeven voor één borduurtechniek maar er ook een echte vakantieweek van maken en alle technieken uitproberen.

Maandag 14 augustus 2023 – Borduurwerk uit Komád, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Dinsdag 15 augustus 2023 – Geborduurde rozen uit Zala, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Woensdag 16 augustus 2023 – Borduurwerk uit Baranya, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Donderdag 17 augustus 2023 – Witborduurwerk uit Tura (of toch in kleur…), 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Vrijdag 18 augustus 2023 – Szur borduurwerk op vilt, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.

Meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijven voor de ochtend- of middagsessies vind je hier.

Waar waren we ook al weer de afgelopen jaren?

Zomerweek Hongaars borduurwerk 2021

In 2021 reisden we kriskros door Hongarije. We begonnen net boven Budapest in het Noorden bij de Palóc

Palóc borduurwerk.

en gingen vervolgens naar het Noordoosten/Csenger, waar we twee borduurtechnieken bestudeerden.

Borduurwerk uit Csenger voor op kussens.

En het rood/zwart borduurwerk voor op kleding.

In het Zuiden bezochten we Congrád met zijn typische witborduurwerk

Met dit hartmotief uit Congrád gingen we aan de slag.

en Sarköz, met een heel ander soort witborduurwerk, dat geborduurd wordt op donkere stof en vooral gebruikt wordt op de mutsjes.

Een uitgewerkt randje met borduurwerk uit Sarköz.

En we sloten af in het Westen/Buzsák, net onder het Ballatonmeer.

Borduurwerk uit Buzsák in rood en zwart.

Zomerweek Hongaars borduren 2022

Vorig jaar, in 2022, gingen we via Roemenië en Szekely

Kettingsteekborduurwerk in rood uit Szekely.

naar Kalocsa,

Kalosca borduurwerk.

en vervolgens naar Hódmezövásárhely, waar we het typische wolborduurwerk oftwel harig borduurwerk of Cuman borduurwerk bestudeerden.

Het typische wolborduurwerk uit Hódmezövásárhely.

Na het bezoeken van Karád, bij het Balatonmeer

Karadi borduurwerk.

kwamen we uiteindelijk uit bij het bekende Matyo borduurwerk.

Matyo borduurwerk

Heb je de workshops Hongaars Borduren uit 2021 en/of 2022 gemist en wil je alsnog een (of meerdere) van de workshops volgen, mail me dan even op info@treeofneedlework.nl. Als er genoeg deelnemers zijn dan kijk ik of we weer een Hongaars weekend kunnen organiseren.

Hongaars borduren – thema van de zomerworkshops in augustus

Wie reist er, net als vorig jaar, mee naar Hongarije om tijdens de zomerworkshops verschillende technieken binnen het Hongaars borduren te ontdekken?

Een kaart van Hongarije met de verschillende soorten borduurwerk.

Nadat we vorig jaar in Buzsák, Sarköz, Csenger en Congrád zijn geweest en de Palóc hebben bezocht, reizen we dit jaar naar Kalosca, Hódmezövasárly, Karád en Mezökövesd. Maar we starten in Roemenië, in Szekely, een gebied wat tot 1920 (en een tijdje tussen 1940 en 1944) tot Hongarije behoorde en waar 95% van de bevolking nog altijd Hongaars zijn.

De borduurtechnieken uit de verschillende Hongaarse streken zijn allemaal anders en vaak te herkennen aan kenmerkende motieven, gebruik van borduursteken, materialen en kleuren.

Borduurwerk uit Szekély

Dit borduurwerk wordt voornamelijk gebruikt op kussens en tafellakens. Er zijn verschillende vormen, maar wij gaan specifiek aan de slag met de variant die geheel in kettingsteken wordt geborduurd.

Borduurwerk uit Szekély in kettingsteek.

Kalosca borduurwerk

Geborduurde kleding uit Kalosca, mid. 20e eeuw. Uit de collectie van TRC Leiden.

De borduurpatronen uit Kalosca zijn gebaseerd op de traditionele bloemmotieven die ook gebruikt worden om de wanden in huis te decoreren. Op dit borduurt men de patronen met 6 hoofdkleuren, elke met een lichte en donkere variant. Maar ook één kleur is mogelijk.

Kalosca borduurwerk.

Cuman/Kun borduurwerk uit Hódmezövásárhely

Dit borduurwerk, waarin je nog duidelijk de Turkse invloeden kunt zien, wordt geborduurd met wol in diverse tinten roze, paars/blauw en groen.

Cuman borduurwerk.

Het wordt ook wel ‘harig’ borduurwerk genoemd.

Het typische wolborduurwerk uit Hódmezövásaárhely.

Borduurwerk uit Karád

Ten zuiden van het Ballatonmeer, niet ver van Buzsák, ligt Karád.

Borduurwerk uit Karád is altijd een kleurig.

Het borduurwerk uit deze plaats wordt ook wel rozemijnborduurwerk genoemd omdat de takjes lijken op rozemarijn.

Karadi borduurwerk.

Matyo borduurwerk

Het Matyo borduurwerk is het bekendste borduurwerk (samen met Kalosca) uit Hongarije. Vooral het Matyo roos is heel herkenbaar.

Matyo borduurwerk

Je vindt het onder andere in de mannen- en vrouwenkleding, maar ook in het interieur.

De bekende wijde geborduurde mouwen van het Matyo mannenkostuum.

De zomerworkshops met als thema Folklore borduren: Hongaars borduurwerk vinden plaats van maandag 8 t/m vrijdag 12 augustus 2022. Elke dag behandelen we een van de Hongaarse borduurtechnieken die hierboven vermeld staan. Je kunt je opgeven voor één borduurtechniek maar er ook een echte vakantieweek van maken en alle technieken uitproberen.

Maandag 8 augustus 2022 – Borduurwerk uit Szekély, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Dinsdag 9 augustus 2022 – Kalosca borduurwerk, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Woensdag 10 augustus 2022 – Cuman/Kun borduurwerk uit Hódmezövársarhely, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Donderdag 11 augustus 2022 – Borduurwerk uit Karád, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Vrijdag 12 augustus 2022 – Matyo, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.

Meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijven voor de ochtend- of middagsessies vind je hier.

Waar waren we ook al weer vorig jaar?

Zomerweek Hongaars borduurwerk 2021

In 2021 reisden we kriskros door Hongarije. We begonnen net boven Budapest in het Noorden bij de Palóc

Palóc borduurwerk.

en gingen vervolgens naar het Noordoosten/Csenger, waar we twee borduurtechnieken bestudeerden.

Borduurwerk uit Csenger voor op kussens.

En het rood/zwart borduurwerk voor op kleding.

In het Zuiden bezochten we Congrád met zijn typische witborduurwerk

Met dit hartmotief uit Congrád gingen we aan de slag.

en Sarköz, met een heel ander soort witborduurwerk, dat geborduurd wordt op donkere stof en vooral gebruikt wordt op de mutsjes.

Een uitgewerkt randje met borduurwerk uit Sarköz.

En we sloten af in het Westen/Buzsák, net onder het Ballatonmeer.

Borduurwerk uit Buzsák in rood en zwart.

Heb je de workshops Hongaars Borduren vorig jaar gemist en wil je alsnog een (of meerdere) van de workshops volgen, mail me dan even op info@treeofneedlework.nl. Als er genoeg deelnemers zijn dan is er wellicht de mogelijkheid om begin september een bezemklasje te vormen.

Europees borduurwerk

Vanaf 30 augustus is bij het Textile Research Center in Leiden de tentoonstelling ‘From Schweden to Sardinia: Embroidered garments from all over Europe‘ te zien over Europees borduurwerk.

TRC in Leiden

TRC in Leiden

Afgelopen woensdagochtend kon je ook deelnemen aan de workshop ‘Europees Borduurwerk’. Die startte met een uitgebreide rondleiding over de tentoonstelling door Gillian Vogelsang-Eastwood met de nadruk op het herkennen van het borduurwerk dat op de kledingstukken te zien is.

Mannenvest

Mannenvest

borduurwerk op muts

Borduurwerk in satijnsteek op muts

Je ziet hier o.a. de kettingsteek

Je ziet hier o.a. de kettingsteek

En vervolgens gingen we aan de slag met diverse varianten van de kettingsteek. Een borduursteek die in dit soort borduurwerk vaak gebruikt wordt, net als de festonsteek en satijn- of platsteken.

Verschillende soorten kettingsteken

Verschillende soorten kettingsteken

Met van links naar rechts: de kettingsteek, de laddersteek of open kettingsteek, de open kettingsteek gebruikt om draad op te naaien (couching), de dubbele of zware kettingsteek (heavy chainstitch) en de Hongaarse vlechtsteek of gevlochten kettingsteek (Hungarian braid stitch). De linkjes onder de steken verwijzen naar de video’s over hoe je de steek moet doen en die zijn te vinden bij Mary Corbet’s Needle ‘n Thread.
De dubbel of zware kettingsteek en de Hongaarse vlechtsteek lijken wel koordjes die op de ondergrond genaaid zijn, maar het zijn toch echt borduursteken.

Motief in de Hongaarse vlechtsteek met perlé (nr 5 en 8)

Motief in de Hongaarse vlechtsteek

En voor de liefhebbers nog wat detailfoto’s van het tentoongestelde borduurwerk.

Gekleurd borduurwerk op zwarte schort, vnl. satijnsteek, laddersteek en kettingsteek

Gekleurd borduurwerk op zwarte schort, vnl. satijnsteek, laddersteek en kettingsteek

detail van Hongaars mannenvest, vnl. festonsteek

detail van Hongaars mannenvest, vnl. festonsteek op leer

Schort uit Roemenië met satijnsteek, smockwerk en open weefwerk

Schort uit Roemenië met satijnsteek, smockwerk en open weefwerk

schouderstuk van blouse in blauw/wit met o.a. een vulling van tweekleurig naaldkant en de bloemen in steelsteek en knoopjessteek

Schouderstuk van blouse met een vulling van tweekleurig naaldkant en de bloemen in o.a. steelsteek en knoopjessteek

Wolborduurwerk op Hongaars mannenvest met satijnsteek en pom pom steek

Wolborduurwerk op Hongaars mannenvest met satijnsteek en pom pom steek

En ook intrigerend, al is het technisch gezien geen borduurwerk, vond ik deze geweven ceintuur.

Veelkleurig geweven ceintuur

Veelkleurig geweven ceintuur

Wil je het in het echt zien, de tentoonstelling duurt nog tot 23 februari 2017. Het Textile Research Center (TRC) vind je op Hogewoerd 164 in Leiden en is ‘s maandags t/m donderdags open van 10.00 – 16.00 uur. De tentoonstelling is gratis, maar een donatie wordt wel op prijs gesteld.

Laat even weten wat je er van vond als je er naar toe geweest bent.

Vondst – tasje in Hongaars borduurwerk

Afgelopen zaterdag was ik bij de Textiel Antiekmarkt in Maarn die jaarlijks door de Kostuumvereniging op de eerste zaterdag van maart georganiseerd wordt. En daar vond ik een lief klein tasje geborduurd met bloemen en franjes in verschillende kleuren.

geborduurd tasje Matyo stijl

geborduurd tasje Matyo stijl

Ik herkende de borduurstijl als Matyo uit Hongarije, maar ik kende het eigenlijk alleen van (tafel)kleedjes en gebruikt in de traditionele kleding. Totdat ik wat verder op internet ging zoeken.
Het is dus een tasje uit de 20er jaren van de vorige eeuw (1920). Gemaakt met zijde garen. En ik heb er nog een paar gevonden online.
Een wat grotere versie die te koop is op de website 1860-1960:vintage boho matyo purseEentje op eBay (helaas al verkocht):

Tasje Matyo stijl vanaf eBay

Tasje Matyo stijl vanaf eBay

Maar de leukste is toch die ik op de website van Kate & Rose vond.

Geborduurde Matyo tasje uit 1920 via Kate & Rose

Geborduurde Matyo tasje uit 1920 – inspiratie voor het tasje van Kate & Rose

Zij heeft namelijk op basis van een tasje dat ze op eBay had gebonden een eigen versie gemaakt in het kader van een Accessoire-uitdaging van een aantal jaren geleden. Op haar blog neemt ons gedeeltelijk mee in het proces.

Work in progress - Kate & Rose

Work in progress – Kate & Rose

Ook stelt ze het patroon van haar tasje beschikbaar. De gebruikte steken zijn platsteek/satijnsteek, steelsteek en festonsteek.

 

 

Herinnering aan Hongarije

Ik kwam laatst op Pinterest een pin tegen met een Hongaarse huisspreuk

Hongaarse huisspreuk - gevonden op magyarmarketing.com

Hongaarse huisspreuk – gevonden op magyarmarketing.com

en toen moest denken aan de twee keren dat ik met Needles4all naar Hongarije, naar Nagypall, was geweest.
Hongaren hangen achter hun fornuis vaak een met rood geborduurde doek op om de kalkstenen muur te beschermen tegen spatten. Deze doeken hebben meestal een huiszegen. En bovenstaande zegen is daar een heel bekend voorbeeld van.
Frouke Schouwstra heeft hem voor me in het Nederlands vertaald:

Waar geloof is, daar is liefde,
Waar liefde is, daar is vrede,
Waar vrede is, daar is zegen,
Waar zegen is, daar is God,
Waar God is, daar ontbreekt niets.

De tweede keer in Hongarije heb ik op de zondagsmarkt in Pez een oude

Hongaarse spreukendoek

Spreukendoek uit Hongarije

en een nieuwe gekocht. De vertaling van de oude moet ik jullie schuldig blijven, die heb ik helaas niet opgeschreven.
En de nieuwe heb ik geborduurd in steelsteek met perlé 8. Hij was een beetje verdwenen in een stapel textiel. Tijd om hem weer tevoorschijn te halen en op te hangen.

zelfgeborduurde Hongaarse Huiszegen

zelfgeborduurde Hongaarse Huiszegen