Berichten

Over dijzakken

/1 Reactie/in , , /door

Iedere keer als ik weer iets onderuit mijn handtas opdiep vraag ik me af hoe ze vroeger hun spulletjes meenamen. Wat blijkt, van de 17e tot in de 19e eeuw droeg je als vrouw losse zakken onder je rok die toegankelijk waren via openingen in je jurk en petticoat of onderrok. Deze dijzakken (soms ook zijzakken genoemd) knoopte je rond je middel en hingen meestal in paren op je heupen. Ook enkele dijzakken kwamen voor, die droeg je dan aan de voorkant onder je schort.

Dijzak van katoen met zijden borduursels (1750-1775), Tassenmuseum Hendrikje, Amsterdam. Deze is nog t/m 31 augustus 2019 te zien tijdens de tentoonstelling ‘Bags in Bloom’.

Door de grootte kon je veel meenemen in de dijzakken, zoals sleutels, geld, horloges, recepten en naaiaccessoires. Hoewel ze onder de kleding werden gedragen en niet zichtbaar waren, vond men het nog steeds belangrijk om ze te versieren met borduurwerk. Zo zijn er voorbeelden met wolborduurwerk, bargello/vlamsteek, quiltwerk en andere soorten borduurwerk bewaard gebleven.

Deze dijzak kun je vinden in het Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam. Hij komt uit 1776 en is geborduurd met bargello/vlamsteek/ierse steek.

Het Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam heeft verschillende dij- of zijzakken waarvan er een aantal zijn tentoongesteld, waaronder een mini-exemplaar.

Dij-/zijzakken in de klederdracht

Ook in de klederdracht werd door de vrouwen onder hun rok of schort dij- of zijzakken gedragen. Op de website Het Geheugen van Nederland vind je aantal, voornamelijk eenvoudige exemplaren. Maar in de collectie van het Openluchtmuseum in Arnhem bevindt zich ook de volgende (geborduurde) dijzak.

Geborduurde dijzak uit 1942, Openlucht Museum Arnhem. Het grotere bloemmotief is op de achter-/binnenkant geborduurd in kruissteek.

Zelf heb ik ook een aantal dijzakken.

Een eigengemaakte dijzak met Zeeuwse stofjes uit de Handwerkplaats van het Zeeuws Museum.
Een oude ‘veelgedragen’ dijzak, wat te zien is aan het vele verstelwerk. Ik werd een beetje verliefd op het jaren ’50 stofje.
En een zelfgemaakte ‘reproductie’ dijzak in wolborduurwerk.

Deze laatste is een reproductie van één van een paar dijzakken die speciaal voor het huwelijk van Sarah Leonard met David Mayo in 1786 geborduurd zijn. Uitgevoerd in twee kleuren blauwe wol in Deerfield Embroidery en helemaal met de hand gemaakt. Het patroon/kit komt van the Examplarery.

Detail van het Deerfield borduurwerk.

Wil je zelf eens een dijzak borduren?


Op de website van het Victoria & Albert Museum vind je een tutorial om je eigen dijzak (in het Engels ‘pocket’ genaamd) te maken. Er wordt uitgelegd hoe je de vorm kunt maken, wat voor soort stof je kunt gebruiken, welke patronen je kunt gebruiken en hoe je hem uiteindelijk in elkaar kunt naaien.

Ook kun je in de tutorial het patroon van deze dijzak/pocket te downloaden.

Paar dijzakken, waarvan er één nog niet helemaal geborduurd is (Groot-Brittannië, 1718-20), V&A Londen (no.41&A-1935).
De achterkant van het borduurwerk. Hier kun je o.a. zien welke en hoe de steken geborduurd zijn en hoe net de borduurster was. V&A Londen (no.41&A-1935)

Veel borduurplezier.

Een ‘special edition’ jas

/0 Reacties/in , , /door

Toen ik een aantal jaren geleden in Hongarije was, kwam ik bij het Etnografische museum (Népajzi Múzeum) in Budapest 2 dikke mappen tegen met patronen van Hongaars borduurwerk. Van elke streek en elk soort borduurwerk was een apart boekje/mapje gemaakt met een stukje oorsprong, steken uitleg (beide in Hongaars) en getekende patronen. Voor een klein bedragje kon ik 5 kilo Hongaars erfgoed meenemen naar Nederland.

Patronen van Hongaars borduurwerk - 5 kilo erfgoed

Patronen van Hongaars borduurwerk – 5 kilo erfgoed

Het idee is nog altijd om daar eens wat uitgebreider mee aan de slag te gaan, maar voor nu liggen de mappen rustig te wachten totdat ik er meer tijd voor heb. Tot dat…… ik vorige week een ‘zomer’jasje kocht dat wel wat versiering nodig had.

Ik herinnerde me ineens de motieven op Hongaarse jassen. Deze komt bijvoorbeeld uit het MET museum.

19e eeuwse jas uit Hongarije - MET museum

19e eeuwse jas uit Hongarije – MET museum

En in de boekjes/mapjes met patronen vond ik een aantal motieven gebaseerd op deze jassen.
jas - Hongaarse jassenDus twee patronen uitgekozen. Eentje voor op de schouder/rug en eentje voor op de voorkant. En vervolgens met perlé nr. 8 in zwart met steelsteek en satijnsteek de motieven geborduurd.

Dit is het patroon van de schoulder/rug.

Patroon achterkant jas

Patroon achterkant jas

jas - bezig met het borduren
En zo is het helemaal klaar.

achterkant jas - net een tattoo

achterkant jas – net een tattoo

En dit is het patroon en borduurwerk op de voorkant.

Voorkant

Voorkant

en nog een detail

en nog een detail

En dat samen maakt het een ‘special edition’ jas. Met een basis van H&M en een persoonlijke touch van mezelf met hulp van prachtige Hongaarse motieven.