Zomerworkshop Folklore Borduurwerk uit Hongarije

Wie reist er, net als de afgelopen twee jaar, mee naar Hongarije om tijdens de zomerworkshops verschillende technieken binnen het Hongaars borduren te ontdekken?

Een kaart van Hongarije met de verschillende soorten borduurwerk.

Nadat we eerder in Buzsák, Sarköz, Csenger, Congrád, Kalosca, Hódmezövasárly, Karád en Mezökövesd zijn geweest en de Palóc en Szekely in Roemenië hebben bezocht, reizen we dit jaar naar weer terug naar Hongarije. We zijn nog steeds niet uitgekeken op dit prachtige folklore borduurwerk.
Dit jaar starten we in Oost-Hongarije, in Komád. Vervolgens gaan we naar de provincie Zala in het Westen, de provincie Baranya in het Zuiden en de stad Tura in Centraal Hongarije. We sluiten af met het specifieke (mannelijke) borduurwerk op de vilten mantels van herders.

De borduurtechnieken uit de verschillende Hongaarse streken zijn allemaal anders en vaak te herkennen aan kenmerkende motieven, gebruik van borduursteken, materialen en kleuren.

Borduurwerk uit Komád

Dit borduurwerk heeft sinds 1971 een comeback gemaakt door de inzet van Erzébet Fekete en haar borduurgroep. We focussen ons op het meer rustiek linnen borduurwerk dat ooit onderdeel van beddengoed was. Vandaag de dag wordt het vooral toegepast op huishoudtextiel op grof linnen. Het wordt geborduurd in ecru of wit garen. De patronen bestaan uit simpele motieven en de gebruikte steken zijn de opgehoogde satijnsteek voor de blaadjes en de kettingsteek van de stelen.

Borduurwerk uit Komád in wit of ecru op grof linnen.

Geborduurd in de kettingsteek en de opgehoogde satijnsteek.

Geborduurde rozen uit Zala

Van het borduurwerk uit Zala kijken we specifiek naar de rozenmotieven die vroeger geborduurd werden op schorten en die je nu nog wel op tafelkleden terugvindt. Die zijn wat stylistischer dan wat we gewend zijn in Hongarije, waar de meeste bloemmotieven natuurgetrouw zijn.
Het borduurwerk wordt geborduurd op donkere stof in voornamelijk rood, met wat witte, gele, groene en blauwe accentenmet de satijnsteek, steelsteek en eventueel de festonsteek.

 

Borduurwerk uit Zala.

Borduurwerk uit Baranya

Baranya kent verschillende soorten borduurwerk, een aantal daarvan is uniek door hun compositie, kleuren en borduurtechnieken zoals het borduurwerk op de hoofddeksels/mutsen van de Dráva regio dat aan de ene kant heel kenmerkend en aan de andere kant ook heel gevarieerd is. Het wordt vooral in kettingsteken (gewone, losse, zigzag) en rijg- en stiksteken geborduurd.

Borduurwerk uit Baranya.

De kettingsteek uitgelicht.

Witborduurwerk uit Tura (of toch in kleur…)

Tura is een stad in centraal Hongarije. Het staat bekend om zijn wit borduurwerk dat te vinden is op sjaals, hoofddoeken en zakdoeken en zijn typische tulpenmotief. Vanaf 1910 werd er naast het wit borduurwerk, ook geborduurd met donkerblauwe of rode garens en vervolgens met garens van verschillende kleuren. Naast steel- en satijnsteken gaan we aan de slag met het maken van gaatjes.

Borduurwerk uit Tura

Het kenmerkende tulpenmotief.

Szur borduurwerk op vilt

Hongarije kent mannelijke en vrouwelijke borduurwerken. De vrouwelijke borduurwerken worden vooral gemaakt op de hemden, schorten, sjaals, hoofddoeken, zakdoeken en huishoudtextiel. De mannelijke borduurwerken werden oorspronkelijk uitgevoerd door de bontwerkers die de zware jassen mantels van leer en vilt maakten. Het Szur borduurwerk valt hieronder. Het is het borduurwerk dat geborduurd werd met wol op de vilten mantels van de herders.

Hongaarse herders mantel van vilt met Szur borduurwerk, 19e eeuw, MET museum, 2009.300.48

Prachtig gestileerde motieven geborduurd met wol op vilt.

De zomerworkshops met als thema Folklore borduren: Hongaars borduurwerk vinden plaats van maandag 14 t/m vrijdag 18 augustus 2023. Elke dag behandelen we een van de Hongaarse borduurtechnieken die hierboven vermeld staan. Je kunt je opgeven voor één borduurtechniek maar er ook een echte vakantieweek van maken en alle technieken uitproberen.

Maandag 14 augustus 2023 – Borduurwerk uit Komád, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Dinsdag 15 augustus 2023 – Geborduurde rozen uit Zala, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Woensdag 16 augustus 2023 – Borduurwerk uit Baranya, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Donderdag 17 augustus 2023 – Witborduurwerk uit Tura (of toch in kleur…), 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Vrijdag 18 augustus 2023 – Szur borduurwerk op vilt, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.

Meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijven voor de ochtend- of middagsessies vind je hier.

Waar waren we ook al weer de afgelopen jaren?

Zomerweek Hongaars borduurwerk 2021

In 2021 reisden we kriskros door Hongarije. We begonnen net boven Budapest in het Noorden bij de Palóc

Palóc borduurwerk.

en gingen vervolgens naar het Noordoosten/Csenger, waar we twee borduurtechnieken bestudeerden.

Borduurwerk uit Csenger voor op kussens.

En het rood/zwart borduurwerk voor op kleding.

In het Zuiden bezochten we Congrád met zijn typische witborduurwerk

Met dit hartmotief uit Congrád gingen we aan de slag.

en Sarköz, met een heel ander soort witborduurwerk, dat geborduurd wordt op donkere stof en vooral gebruikt wordt op de mutsjes.

Een uitgewerkt randje met borduurwerk uit Sarköz.

En we sloten af in het Westen/Buzsák, net onder het Ballatonmeer.

Borduurwerk uit Buzsák in rood en zwart.

Zomerweek Hongaars borduren 2022

Vorig jaar, in 2022, gingen we via Roemenië en Szekely

Kettingsteekborduurwerk in rood uit Szekely.

naar Kalocsa,

Kalosca borduurwerk.

en vervolgens naar Hódmezövásárhely, waar we het typische wolborduurwerk oftwel harig borduurwerk of Cuman borduurwerk bestudeerden.

Het typische wolborduurwerk uit Hódmezövásárhely.

Na het bezoeken van Karád, bij het Balatonmeer

Karadi borduurwerk.

kwamen we uiteindelijk uit bij het bekende Matyo borduurwerk.

Matyo borduurwerk

Heb je de workshops Hongaars Borduren uit 2021 en/of 2022 gemist en wil je alsnog een (of meerdere) van de workshops volgen, mail me dan even op info@treeofneedlework.nl. Als er genoeg deelnemers zijn dan kijk ik of we weer een Hongaars weekend kunnen organiseren.

Hongaars borduren – thema van de zomerworkshops in augustus

Wie reist er, net als vorig jaar, mee naar Hongarije om tijdens de zomerworkshops verschillende technieken binnen het Hongaars borduren te ontdekken?

Een kaart van Hongarije met de verschillende soorten borduurwerk.

Nadat we vorig jaar in Buzsák, Sarköz, Csenger en Congrád zijn geweest en de Palóc hebben bezocht, reizen we dit jaar naar Kalosca, Hódmezövasárly, Karád en Mezökövesd. Maar we starten in Roemenië, in Szekely, een gebied wat tot 1920 (en een tijdje tussen 1940 en 1944) tot Hongarije behoorde en waar 95% van de bevolking nog altijd Hongaars zijn.

De borduurtechnieken uit de verschillende Hongaarse streken zijn allemaal anders en vaak te herkennen aan kenmerkende motieven, gebruik van borduursteken, materialen en kleuren.

Borduurwerk uit Szekély

Dit borduurwerk wordt voornamelijk gebruikt op kussens en tafellakens. Er zijn verschillende vormen, maar wij gaan specifiek aan de slag met de variant die geheel in kettingsteken wordt geborduurd.

Borduurwerk uit Szekély in kettingsteek.

Kalosca borduurwerk

Geborduurde kleding uit Kalosca, mid. 20e eeuw. Uit de collectie van TRC Leiden.

De borduurpatronen uit Kalosca zijn gebaseerd op de traditionele bloemmotieven die ook gebruikt worden om de wanden in huis te decoreren. Op dit borduurt men de patronen met 6 hoofdkleuren, elke met een lichte en donkere variant. Maar ook één kleur is mogelijk.

Kalosca borduurwerk.

Cuman/Kun borduurwerk uit Hódmezövásárhely

Dit borduurwerk, waarin je nog duidelijk de Turkse invloeden kunt zien, wordt geborduurd met wol in diverse tinten roze, paars/blauw en groen.

Cuman borduurwerk.

Het wordt ook wel ‘harig’ borduurwerk genoemd.

Het typische wolborduurwerk uit Hódmezövásaárhely.

Borduurwerk uit Karád

Ten zuiden van het Ballatonmeer, niet ver van Buzsák, ligt Karád.

Borduurwerk uit Karád is altijd een kleurig.

Het borduurwerk uit deze plaats wordt ook wel rozemijnborduurwerk genoemd omdat de takjes lijken op rozemarijn.

Karadi borduurwerk.

Matyo borduurwerk

Het Matyo borduurwerk is het bekendste borduurwerk (samen met Kalosca) uit Hongarije. Vooral het Matyo roos is heel herkenbaar.

Matyo borduurwerk

Je vindt het onder andere in de mannen- en vrouwenkleding, maar ook in het interieur.

De bekende wijde geborduurde mouwen van het Matyo mannenkostuum.

De zomerworkshops met als thema Folklore borduren: Hongaars borduurwerk vinden plaats van maandag 8 t/m vrijdag 12 augustus 2022. Elke dag behandelen we een van de Hongaarse borduurtechnieken die hierboven vermeld staan. Je kunt je opgeven voor één borduurtechniek maar er ook een echte vakantieweek van maken en alle technieken uitproberen.

Maandag 8 augustus 2022 – Borduurwerk uit Szekély, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Dinsdag 9 augustus 2022 – Kalosca borduurwerk, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Woensdag 10 augustus 2022 – Cuman/Kun borduurwerk uit Hódmezövársarhely, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Donderdag 11 augustus 2022 – Borduurwerk uit Karád, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.
Vrijdag 12 augustus 2022 – Matyo, 10.00 – 12.30 uur of 13.30 – 16.00 uur.

Meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijven voor de ochtend- of middagsessies vind je hier.

Waar waren we ook al weer vorig jaar?

Zomerweek Hongaars borduurwerk 2021

In 2021 reisden we kriskros door Hongarije. We begonnen net boven Budapest in het Noorden bij de Palóc

Palóc borduurwerk.

en gingen vervolgens naar het Noordoosten/Csenger, waar we twee borduurtechnieken bestudeerden.

Borduurwerk uit Csenger voor op kussens.

En het rood/zwart borduurwerk voor op kleding.

In het Zuiden bezochten we Congrád met zijn typische witborduurwerk

Met dit hartmotief uit Congrád gingen we aan de slag.

en Sarköz, met een heel ander soort witborduurwerk, dat geborduurd wordt op donkere stof en vooral gebruikt wordt op de mutsjes.

Een uitgewerkt randje met borduurwerk uit Sarköz.

En we sloten af in het Westen/Buzsák, net onder het Ballatonmeer.

Borduurwerk uit Buzsák in rood en zwart.

Heb je de workshops Hongaars Borduren vorig jaar gemist en wil je alsnog een (of meerdere) van de workshops volgen, mail me dan even op info@treeofneedlework.nl. Als er genoeg deelnemers zijn dan is er wellicht de mogelijkheid om begin september een bezemklasje te vormen.

Variaties op een thema – patroon van de Faroër eilanden

In de serie ‘Variaties op een thema’ deze keer een uitwerking van een oorspronkelijk breipatroon van de Faroër eilanden.

Jaren geleden vond ik op de tweedehands markt in Kolaportid in Reykjavik het boek ‘Foroysk bindingarmynstur’ met breipatronen van de Faroër eilanden. Ik heb geen idee waarom ik het meenam als niet-breister, maar waarschijnlijk trokken de vele patronen die ik ook als borduurster kon gebruiken me aan.

Het schijnt dat Hans Debes, de auteur, in ca. 100 jaar geleden besloot om zo veel mogelijk breimotieven van de Faroër eilanden te verzamelen en te bewaren door ze in een boek te publiceren dat voor het eerst in 1932 verscheen. Daarvoor werden de motieven alleen mondeling doorgegeven. Mijn boek is een heruitgave uit 1969.

Het ziet er aan de buitenkant alles behalve spannend uit.

En binnenin vind je pagina’s met gekleurde patronen waarbij je de breisteek ook kunt zien.

Gekleurde patronen met een breisteek.

En pagina’s met teltekeningen van patronen.

Duidelijke teltekeningen.

Als vingeroefening vond ik het leuk om een aantal patronen in kruissteek op aida in rood te borduren.

Een aantal patronen in kruissteek.

Maar al snel kwam de vraag ‘What if’ weer bij me op.

What if

Wat als je er één patroon uithaald en daarmee gaat spelen?
Uit de bovenstaande patronen koos ik deze om verder uit te werken.

Het oorspronkelijke patroon in kruissteek.

Wat als je als borduursteek de kruissteek aanhoudt, maar gaat variëren met het patroon?

Experimenteren met het patroon

Variaties op een patroon.

Bij het tweede blok heb ik het kruisje in patroon net een hokje naar rechts geplaatst. Je krijgt dan een soort diagonaal patroon. En bij het derde blok zijn de rijen versprongen zodat de blokjes niet naast elkaar staan, maar schuin onder elkaar.

Variaties op een patroon – 2

Bij deze variaties is het blokje aangepast van 3 x 3 steken naar 1 x 3, 1 x 5 en 1 x 3 steken waardoor je een ruitje krijgt. In het tweede blok heb ik ze laten verspringen. En in het derde blok heb ik de rijen ook nog in elkaar laten schuiven.

En in deze reeks zijn de blokjes in hoogte gevarieerd. In het eerste blok is telkens een tussenruimte aangehouden met dezelfde hoogte als het blokje eronder. Vervolgens is er een vaste tussenruimte van 1 kruisje aangehouden. En in de derde variant is de tussenruimte 1 kruisje, maar varieert de hoogte van het blokje tot maximaal 3 kruisjes en gaat daarna weer na 2 en 1 kruisje.

Je ziet aan deze voorbeelden eigenlijk al dat je met een minimale aanpassing een heel ander patroon krijgt.

Alle kruissteekvariaties die ik heb gemaakt.

De mogelijkheden zijn legio.

Experimenteren met andere borduursteken

Je kunt het patroon ook het patroon laten en gaan experimenten met de borduursteken.

Diverse kruisende steekvariaties

In het tweede blokje zijn de kruisssteken over 3 hokjes in de hoogte en 1 hokje in de breedte geborduurd waardoor je een langgerekte kruissteek krijgt. In het laatste blok zijn de juist over 3 hokjes in de breedte en 1 in de hoogte geborduurd zodat je een bredere kruissteek krijgt.

Dat ziet er getekend zo uit:

Kruisende steken.

Ook met een platsteek kun je leuke variaties maken, omdat je hem als contoursteek kunt gebruiken of als vulsteek.

Variaties in andere steken.

Nog wat andere variaties.

In tekening zie je wat beter wat ik gedaan heb.

Het helpt soms om het eerst uit te tekenen.

Nu zijn jullie aan de beurt

Het is nu aan jullie om nog meer variaties te bedenken. Of gewoon een andere patroon te nemen en daarop te gaan variëren.
Ik vind dat altijd een erg ontspannende exercitie, bijvoorbeeld als zondagborduurtje.

Het lijkt me leuk om jullie variaties later toe te voegen aan de blog, dus laat het me weten.

Resultaat van een fijne borduurzondag.

Hoekjes van Saskia Gijselhart

Saskia reageerde op mijn oproep en stuurde me het volgende patroon:

Een variatie aan hoekjes gebaseerd op het patroon van de Faroër eilanden door Saskia Gijselhart.

De eerste rij heeft ze diagonaal gespiegeld waarna ze is gaan spelen met de hoekjes.
Wat een leuke aanvulling.

 

Eerder gepubliceerde Variaties op een thema waren:

De koninginnesteek
Grote kerk in Veer in tapisserie
Stofversieren
Golven

 

Zomerworkshops bij Tree of Needlework

In het kader van ‘Toch een beetje op vakantie…’ organiseert Tree of Needlework in augustus twee themaweken vol met zomerworkshops.

Speciaal voor de thuisblijvers die een alternatieve vakantiebesteding zoeken.

Tijdens de week worden er van maandag t/m vrijdag borduurworkshops gegeven binnen een thema. Er zijn twee sessies per dag, van 10.00 – 12.30 uur en van 13.30 – 16.00 uur. De klas is klein, maximaal 4 cursisten, waardoor er veel persoonlijke aandacht is (en de RIVM-regels aangehouden kunnen worden). De zomerworkshops zijn geschikt voor zowel beginners als de meer ervaren borduurster/der.

Themaweek Folklore – 10 t/m 14 augustus 2020

De eerste week die start op maandag 10 augustus staat in het teken van het thema Folklore.
In deze week bezoeken we een aantal ‘vakantie’bestemmingen in binnen- en buitenland en met name die landen die bijzonder folkloristisch borduurwerk hebben.

Zo bezoeken we Portugal, Engeland, Estland, Nederland en dan specifiek Marken en we eindigen op de vrijdag in Mexico.

De onderwerpen van deze week zijn:

Maandag 10 augustus: Portugees liefdeszakdoekje

Een van de motieven die je vaak op een Portugees liefdeszakdoekje vindt.

Dinsdag 11 augustus: Engels Smock borduurwerk

Traditioneel in wit, maar ook in kleur wordt dit bijzonder borduurwerk.

Woensdag 12 augustus: Mulgi Muster, borduurwerk uit Estland

Borduurwerk uit Estland.

Donderdag 13 augustus: Marker borduurwerk

Op Marken geïnspireerd borduurwerk.

En

Vrijdag 14 augustus: Otomi borduurwerk uit Mexico

Otomiborduurwerk.

Meer informatie over de afzonderlijke workshops binnen deze themaweek vind je hier.

Themaweek Sustainability/Duurzaamheid en Hergebruik – 17 t/m 21 augustus 2020

Zomerworkshops Sustainability

De zomerworkshops in tweede week staan in het teken van het thema Sustainability/Duurzaamheid en Hergebruik.
In de workshops komen een aantal technieken voorbij die je kleding een tweede/langer leven geven. Of dit nu is door het versieren/upcycling van een ‘saai’ kledingstuk of door het ‘oplossen’/verdoezelen van vlekjes en gaatjes. Het resultaat is altijd uniek en persoonlijk.
Ook gaan we aan de slag met materiaal dat je wellicht al in de kast hebt liggen zoals bandjes en kantjes, maar ook met (verpakkings)plastic. Laat je verrassen door eens met ‘ander’ materiaal te werken.

De onderwerpen van deze week zijn:

Maandag 17 augustus: Borduren op (kinder)kleding

Pimp eenvoudig een saai blousje op met borduurrwerk.

Dinsdag 18 augustus: Sashiko/Boro

Verschillende vormen van Sashiko,

Woensdag 19 augustus: Textielcollage met bandjes en kantjes

Hergebruik van bandjes en kantjes.

Donderdag 20 augustus: Visible Mending

Visible mending op gaatjes te repareren en vlekjes te verdoezelen.

Vrijdag 21 augustus: Borduren op/met (verpakkings)plastic

Borduren met ‘ander’ materiaal.

Meer informatie over de afzonderlijke zomerworkshops binnen dit thema vind je hier.

Alle zomerworkshops vinden plaats bij Tree of Needlework, Concordiastraat 68, studio 122 in Utrecht.

Kosten:  € 45 (incl. BTW), incl. koffie/thee/wat lekkers en een uitgebreid materiaal pakket.

Je bent van harte welkom.

 

Portugees liefdeszakdoekje

Kennen jullie het verhaal van het Portugese liefdeszakdoekje, lencos de namorados?

In de 19e eeuw werden op het Portugese platteland (Minho) in Noord-Portugal amoureuze gevoelens tot uitdrukking gebracht door het schenken van symbolische cadeaus. Wanneer een meisje de huwbare leeftijd bereikte, maakte zij een geboorduurde liefdeszakdoek van een fijn stukje linnen of katoen.

Als de zakdoek geborduurd was, kon het ‘veroveren van de geliefde’ beginnen. De uitverkoren jongeman kreeg de zakdoek en als hij hem in het openbaar gebruikte, was dat het teken dat hij inging op het verzoek van het meisje en dat hij niet meer ‘beschikbaar’ was voor de andere meisjes.
Als zij zeker van haar zaak was, borduurde ze haar naam of initialen op de zakdoek. Was de liefde nog pril dan liet ze dat achterwege.

Een paar mooie voorbeelden van de Portugese liefdeszakdoekjes.

In eerste instantie werden de zakdoeken in kruisssteek geborduurd met rood en zwart garen.

Een Portugees liefdeszakdoekje in kruissteek.

Omdat dit een tijdrovende klus was, is men later overgestapt op het gebruik van simpele borduursteken als satijnsteek, festonsteek en steelsteek. Ook is het borduurwerk kleuriger geworden.

Kleurig borduurwerk, vogeltjes, een hart, (lieve) tekstjes. Check.

Kenmerkend voor dit borduurwerk is:

  • het vierkante formaat dat kan variëren van 40 x 40 cm tot 60 x 60 cm;
  • de gebruikte (felle) kleuren als rood, blauw, groen, geel, oranje en roze;
  • de gebruikte (eenvoudige) borduursteken als satijnsteek, steelsteek en festonsteek;
  • de symbolische motieven die trouw, toewijding en vriendschap uitbeelden zoals vogels/duiven, hart, sleutel en bloemen als roos (liefde) en lelie (maagdelijkheid);
  • de motieven werden soms schuin en altijd asymetrisch  op de zakdoek geborduurd;
  • En last but not least, de lieve spreuken en gedichtjes die op de zakdoek geborduurd zijn.

Een van de motieven die je vaak op een Portugees liefdeszakdoekje vindt.

Portugal heeft de kwaliteit en uitvoering van dit soort borduurwerk beschermd in een vorm van een certificaat. Hierin staat vastomlijnd beschreven waar het borduurwerk aan moet voldoen mocht je het commercieel willen gebruiken.
De kleurrijke motieven samen met de lieve teksten zijn in ieder geval razend populair. Toen ik een aantal jaren geleden in Lissabon was, vond ik serviezen, theedoeken en zelfs een eenvoudige boodschappentas in een supermarkt met deze motieven.

Leuk detail is nog dat de meisjes vroeger blijkbaar erg veel taalfouten in hun zakdoekjes maakten. In de moderne uitvoeringen heeft men deze taalfouten laten staan als extra kenmerk voor de stijl.

Handwerken zonder Grenzen heeft in 2001 (nummer 1/februari) uitgebreid geschreven over deze Portugese liefdeszakdoekjes. Zij hebben o.a. een zakdoekje in kruissteek overgezet op patroon.

Ook hebben ze twee gedichtjes vertaald in het Nederlands. Dit is er eentje van:

ZOALS IN DEZE ZAKDOEK

DE DRADEN ZIJN VERENIGD

ZO BLIJFT MIJN ZIEL

VERENIGD MET JOUW HART

Een lieve tekst geborduurd op het zakdoekje.

En op internet heb ik nog een mooie vertaling gevonden van de wat dramatische tekst:

ANTES MORRER QUE O TEU ARMOR PERDER.

Vertaald in het Engels wordt dat namelijk:

RATHER SHALL I DIE THAN LOSE YOUR LOVE.

Hier kun je een groot aantal voorbeelden vinden van de zakdoekjes ter inspiratie.

Vogel met (liefdes)brief.

Zelf een liefdeszakdoekje borduren?

Binnenkort is het weer Valentijnsdag. Hoe leuk zou het zijn om zelf een zakdoekje met symbolische motiefjes en lieve teksten voor je geliefde te borduren.
Tijdens de workshop Vrij Borduren van zaterdag 1 februari (13.30 – 16.00 uur) is het mogelijk om een Liefdeszakdoekje te borduren. Je kunt zelf kiezen of het er eentje wordt gebaseerd op de Portugese variant of dat het meer een zakdoekje in de geest van wordt met eigen motieven en teksten.

De sleutel tot mijn hart…

Je kunt je hier opgeven voor deze workshop.

En wellicht ben je dan nog net op tijd klaar voor Valentijnsdag.

Het borduurwerk van Marken

O, wat ben ik aan het genieten van de serie Typisch Marken op de npo. Fantastisch om Luutje te zien, de 99-jarige inwoonster van Marken die nog in de klederdracht loopt.

Ieder jaar ga ik met een vriendin, M., naar Marken. Dat is zo ondertussen een traditie geworden. We hebben elkaar ooit ontmoet in 2007 tijdens een cursus over Marker borduurwerk die door Margreet Beemsterboer bij het NCH in Breda gegeven werd. Ieder jaar proberen we om in april te gaan, als de nieuwe tentoonstelling in het Marker Museum net geopend is, maar de laatste jaren lukt het ons pas in het najaar. Zo ook vorig jaar.

Vernaaide linten

Onderdeel is altijd een bezoekje aan de winkel van Ma Korving. Zij heeft allerlei onderdelen uit de Markerdracht te koop en ik ben altijd op zoek naar borduurwerk. Deze keer wist ze me te vangen met vernaaide linten. Deze in zwarte kruissteek geborduurde linten werden onder de grote kap gedragen.

Bekende linten zijn bijvoorbeeld het klokkenlint en Geloof, Hoop en Liefde.

Vernaaide linten uit Marken (privébezit)
Geloof, hoop en liefde-lint
Klokkenlint

Het motief van het klokkenlint vind je ook al in de 17e eeuwse patronenboeken terug.

Als je zelf eens een vernaaid lint wilt borduren. Op de website van Margreet Beemsterboer Needles@work staat een gratis patroon voor een aantal vernaaide linten. Je vindt het hier.

Ook kun je er nog inschrijven voor de twee e-courses Handwerken van het eiland Marken. Die geven veel achtergrond informatie over de verschillende soorten borduurwerk die in de Marker klederdracht wordt gebruikt en leer je hoe je het zelf kunt maken.

Marker middeltje

Tijdens een bezoek aan het Klederdrachtmuseum in Amsterdam zag ik (niet voor de eerste keer) dit prachtige geborduurde rijglijf (of is het een middeltje of iets er tussenin?).

Marker middeltje/rijglijf uit het Klederdracht Museum in Amsterdam.

Zelf heb ik een Markermiddeltje dat ik erg bijzonder vind. Je kunt er namelijk aan zien dat de draagster in de loop der jaren ‘groter’ is geworden. Telkens zijn er stukken aan het middeltje gezet, waarbij er zorgvuldig werd opgelet dat dit zowel aan de rechter- als linkerkant gelijk werd gedaan zodat het motief en het totaalbeeld van het middeltje hetzelfde bleef.

Hier zie je goed dat het middeltje verschillende keren vergroot is.
Markermiddeltje (privébezit)

Wil je zelf eens het borduurwerk van het Marker Middeltje proberen. Theodorus Johannes heeft naar aanleiding van de serie Community Dressing, waarin hij in aflevering 2 Marken bezoekt, een videotutorial gemaakt waarin hij dit uitlegt. Hij verwerkt het vervolgens in een bomberjacket.

De gebruikte borduursteken zijn de kettingsteek, festonsteek en flanelsteek. Tussen de baleinen wordt een dubbele rijgsteek geborduurd zodat ze op zijn plaats blijven. Voor de masterclass Kettingsteek maakte ik een naaldenboekje geïnspireerd op de zigzagkettingsteken in het middeltje.

Het borduurwerk van een naaldenboekje geïnspireerd door het Marker middeltje.

Het wolborduurwerk op het Marker Middeltje en de vernaaide linten zijn niet het enige borduurwerk in de Marker klederdracht. Er is prachtig witborduurwerk (wit- en sneewerk, utterwerk, stopwerk en speciale open zomen) op de verschillende kledingstukken te vinden. En ook de rijglijven zijn bijzonder versierd met (rozen)borduurwerk. Maar dat is (misschien) voor een andere keer.

Overigens ben ik dit jaar nog niet op Marken geweest. De nieuwe tentoonstelling in het Marker Museum met als thema De Visscherij is 23 maart geopend. Ik heb nog tot 1 november…

Europees borduurwerk

Vanaf 30 augustus is bij het Textile Research Center in Leiden de tentoonstelling ‘From Schweden to Sardinia: Embroidered garments from all over Europe‘ te zien over Europees borduurwerk.

TRC in Leiden

TRC in Leiden

Afgelopen woensdagochtend kon je ook deelnemen aan de workshop ‘Europees Borduurwerk’. Die startte met een uitgebreide rondleiding over de tentoonstelling door Gillian Vogelsang-Eastwood met de nadruk op het herkennen van het borduurwerk dat op de kledingstukken te zien is.

Mannenvest

Mannenvest

borduurwerk op muts

Borduurwerk in satijnsteek op muts

Je ziet hier o.a. de kettingsteek

Je ziet hier o.a. de kettingsteek

En vervolgens gingen we aan de slag met diverse varianten van de kettingsteek. Een borduursteek die in dit soort borduurwerk vaak gebruikt wordt, net als de festonsteek en satijn- of platsteken.

Verschillende soorten kettingsteken

Verschillende soorten kettingsteken

Met van links naar rechts: de kettingsteek, de laddersteek of open kettingsteek, de open kettingsteek gebruikt om draad op te naaien (couching), de dubbele of zware kettingsteek (heavy chainstitch) en de Hongaarse vlechtsteek of gevlochten kettingsteek (Hungarian braid stitch). De linkjes onder de steken verwijzen naar de video’s over hoe je de steek moet doen en die zijn te vinden bij Mary Corbet’s Needle ‘n Thread.
De dubbel of zware kettingsteek en de Hongaarse vlechtsteek lijken wel koordjes die op de ondergrond genaaid zijn, maar het zijn toch echt borduursteken.

Motief in de Hongaarse vlechtsteek met perlé (nr 5 en 8)

Motief in de Hongaarse vlechtsteek

En voor de liefhebbers nog wat detailfoto’s van het tentoongestelde borduurwerk.

Gekleurd borduurwerk op zwarte schort, vnl. satijnsteek, laddersteek en kettingsteek

Gekleurd borduurwerk op zwarte schort, vnl. satijnsteek, laddersteek en kettingsteek

detail van Hongaars mannenvest, vnl. festonsteek

detail van Hongaars mannenvest, vnl. festonsteek op leer

Schort uit Roemenië met satijnsteek, smockwerk en open weefwerk

Schort uit Roemenië met satijnsteek, smockwerk en open weefwerk

schouderstuk van blouse in blauw/wit met o.a. een vulling van tweekleurig naaldkant en de bloemen in steelsteek en knoopjessteek

Schouderstuk van blouse met een vulling van tweekleurig naaldkant en de bloemen in o.a. steelsteek en knoopjessteek

Wolborduurwerk op Hongaars mannenvest met satijnsteek en pom pom steek

Wolborduurwerk op Hongaars mannenvest met satijnsteek en pom pom steek

En ook intrigerend, al is het technisch gezien geen borduurwerk, vond ik deze geweven ceintuur.

Veelkleurig geweven ceintuur

Veelkleurig geweven ceintuur

Wil je het in het echt zien, de tentoonstelling duurt nog tot 23 februari 2017. Het Textile Research Center (TRC) vind je op Hogewoerd 164 in Leiden en is ‘s maandags t/m donderdags open van 10.00 – 16.00 uur. De tentoonstelling is gratis, maar een donatie wordt wel op prijs gesteld.

Laat even weten wat je er van vond als je er naar toe geweest bent.

Nieuw Klederdrachtmuseum in Amsterdam

In Amsterdam is er sinds kort een nieuw Klederdrachtmuseum.
logo Klederdrachtmuseum
Het Klederdrachtmuseum van Nederland belicht het vakmanschap, de artisticiteit en de passie waarmee de Nederlandse klederdrachten tot stand zijn gekomen. De collectie omvat een dwarsdoorsnede van de streekdrachten en volkskunst per regio. Iedere streek heeft zijn eigen dracht, met daarbinnen variaties per dorp en per levensfase, zoals die van een huwelijk of rouwperiode. Het museum telt 7 kamers, geschilderd in de voor een bepaalde regio kenmerkende kleuren en motieven. Per kamer komen ook verhalen van de dragers aan bod, die uitleg geven over de functie van de getoonde kleding uit onder andere Volendam, Marken, Hindeloopen, Staphorst, Spakenburg en Zeeland.

Afgelopen donderdag ben ik er voor het eerst geweest en ik was aangenaam verrast door de moderne uitstraling, de frisse kleuren en de collectie die een mooi overzicht geeft per streekdracht.
Een sfeerimpressie:

Kas met Marker mutsen, rijglijf en andere stukken

Kast met Marker mutsen, rijglijf en andere stukken

Kist met opgevouwen Staphorster rokken, schorten en kraplappen

Kist met opgevouwen Staphorster rokken, schorten en kraplappen

Staphorster stipwerk in rouwkleuren

Staphorster stipwerk in rouwkleuren

Urker kraplap

Urker kraplap

Schort met smockwerk uit Volendam

Schort met smockwerk uit Volendam

En je vindt ook smockwerk op het werkjak uit Volendam

En je vindt ook smockwerk op het werkjak uit Volendam

Zuid-Bevelandse muts

Zuid-Bevelandse muts

Het Klederdachtmuseum is te vinden op de Herengracht 427 in Amsterdam.

Meer streekdrachten zijn o.a. te vinden in:
Zeeuws Museum in Middelburg,
Historisch Museum de Bevelanden in Goes,
Het Warenhuis, Museum Land van Axel in Axel,
Museum Spakenburg in Spakenburg,
Marker Museum in Marken,
Museum Staphorst in Staphorst en
Museum Hindeloopen in Hindelo0pen
en in de openlucht musea Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en Openlucht Museum Arnhem.

 

Borduren op breiwerk

Wie had gedacht, zeker ik niet, dat ik in juli bezig zou zijn met borduren op breiwerk. Want dat is toch echt een winterklusje. Maar ja, als je een workshop ‘Borduren op breiwerk’ in het najaar wil geven, dan zal je de voorbereidende werkzaamheden toch echt nu moeten doen. Eigenlijk zijn de voorbeelden al gemaakt, maar ik wilde nog een groter stuk laten zien. En toen ik in een Ariadne uit 1983 onderstaande foto zag, was ik verkocht.

uit Ariadne september 1983

Inspiratie uit Ariadne september 1983

Gebaseerd op  een Marker vrouw in de ‘wilde dracht’ en omgezet in een gebreide trui met een bont geborduurd motief op de voorkant.
Nu ben ik zelf geen breister, kleine stukjes gaan nog, maar de tijd die het me zou kosten om een groot stuk als een trui te maken zet ik toch liever in om te borduren. Dus ben ik op zoek gegaan naar een gebreide trui of vest waarvan ik de achterkant op een vergelijkbare manier kon borduren. In de Kringloop in Soest vond ik een geschikt vest, gebreid in witte en zwarte blokken,  en daar ben ik mee aan de slag gegaan.

Het patroon uit de Ariadne heb ik als basis gebruikt, op patroonpapier overgetrokken en op de achterkant van het vest genaaid.
borduren op breiwerk het hele plaatjeDaar overheen ben ik gaan borduren, met satijnsteken

borduren met wol in satijnsteek

borduren met wol in satijnsteek

de achterkant

de achterkant

en met merinowol van Loret Karman.

Merinowol van Loret Karman

Merinowol van Loret Karman

Om het borduurwerk wat te verstevigen (het wordt door de soort wol best wel zwaar) heb ik op de achterkant een stuk ongebleekte katoen meegenaaid. Het borduurwerk wordt dan door het patroonpapier, het vest en de katoen heen geborduurd.

Zou ik het een volgende keer weer zo doen. Ik weet het niet. Het patroonpapier scheurt best wel snel. En dat is aan de ene kant goed, per slot van rekening moet het er ook weer af. Maar aan de andere kant ben je ook snel het patroon kwijt. Een ander nadeel is dat doordat je over het patroonpapier borduurt, het moeilijk is om het papier achteraf te verwijderen. Een andere optie was om de tekening over het patroonpapier eerst te rijgen. Een van de motieven is zo gedaan omdat halverwege het patroon al te verscheurd was om het nog goed te kunnen volgen.
Een andere mogelijkheid is Soluvlies, waar je goed overheen kan borduren en dat je later wegspoelt. Daar heb ik op zich goede ervaringen mee, maar daar moet ik nog even wat meer mee experimenteren want niet iedere wol is geschikt om te wassen.

Halfafgemaakt motief

Halfafgemaakt motief

De eerste roos is klaar

De eerste roos is klaar

En als het patroonpapier weg is wordt het uiteindelijk zo.

En als het patroonpapier weg is wordt het uiteindelijk zo.

Ben ik al klaar? Nee, nog niet, ik borduur er alleen ‘s ochtends aan, als het nog (relatief) koel is.
En om het een echt draagbaar vest te maken wil ik het nog verder oppimpen. Van okergeel Lace garen van Loret Karman worden manchetten (zijn al klaar) en een boord gebreid. Als al het borduurwerk klaar is, worden deze aan het vest genaaid.
En dan moet ik ook nog iets verzinnen voor de voorkant. Misschien meer borduurwerk of een soort sjaalkraag. Mmmmm. Dat is iets voor later. Hebben jullie suggesties?

De workshop ‘Borduren op Breiwerk’ wordt gegeven:
zaterdag 24 september van 14.00 – 16.30 uur bij de Afstap in Amsterdam,
zaterdag 12 november van 11.00 – 13.30 uur bij de Afstap in Amsterdam.
woensdag 12 oktober van 13.30 – 16.00 uur bij Tree of Needlework in Utrecht en
zaterdag 19 november van 14.00 – 16.30 uur bij Tree of Needlework in Utrecht.
Meer informatie volgt, maar je kan me altijd mailen.

Een geborduurde interpretatie van de Staphorster dracht

Afgelopen half jaar heb ik bij de DIY Textile School in Amsterdam de cursus StitchArt gevolgd. Rode draad tijdens de lessen was het werken aan een eigen thema c.q. werkstuk dat tijdens de laatste les gepresenteerd moest worden.

Mijn thema was Streekdracht. Ik ben daar al langer in geïnteresseerd en dan vooral in het borduurwerk dat in de verschillende drachten gebruikt wordt. Ik vind het fascinerend hoe voor elke gebeurtenis of dag, in de rouw, uit de rouw, een ander kledingstuk of kleur gebruikt wordt, terwijl het geheel steeds heel herkenbaar blijft.
Ik ben uitgegaan van een ingekleurde ansichtkaart uit begin 20ste eeuw van een Staphorster meisje.

Ingekleurde ansichtkaart uit collectie Openlucht Museum Arnhem

Ingekleurde ansichtkaart uit collectie van het Openlucht Museum Arnhem

En heb een aantal elementen uit de Staphorster streekdracht uitgewerkt in borduurwerk.

research en proefjes

research en proefjes

Zoals

Roos met wol geborduurd op originele Staphorster 'voerlakense' rok

Roos met wol geborduurd op originele Staphorster ‘voerlakense’ rok

patroon omslagdoek omgezet in telbaar borduurwerk

patroon omslagdoek omgezet in telbaar borduurwerk

Een geborduurde interpretatie van stipwerk

Een geborduurde interpretatie van stipwerk

felle kleuren

felle kleuren

En het vervolgens toch anders gedaan.

Mijn interpretatie van het Staphorster meisje

Mijn interpretatie van het Staphorster meisje

een close-up

een close-up

Als experiment ben ik nog een stapje verder gegaan en heb deze mooie, trotse Staphorster dame een nieuwe outfit gegeven. Het patroon van de omslagdoek is nog wel te herkennen, als is hij wel in een andere borduurtechniek gemaakt.

Staphorst voorbij

Staphorst voorbij

En zo zien ze er naast elkaar uit.

traditioneel en 'anders

traditioneel en ‘anders’

Hebben jullie een voorkeur?

Op de website het Geheugen van Nederland zijn ingekleurde ansichtkaarten te vinden. Bij het Openlucht Museum kan je HRES beeld opvragen en ook even checken of er nog auteursrecht op de afbeelding zit.